ပုံမှန် interview တွေမှာ ကျွန်တော် မေးနေကျ မေးခွန်းတစ်ခုပါ။ Encryption , Encoding , Hashing ဘာတွေ ကွာလဲ ဆိုပြီး မေးနေကျ မေးခွန်းတစ်ခုပါ။ တော်တော်များများက Encryption နဲ့ Encoding ကို ရောနေသလို Hashing ကို ဘာဖြစ်လို့ အသုံးပြုသလဲ ဆိုတာကို နားမလည်တာများပါတယ်။

Encryption

Data ကို တစ်စုံတစ်ယောက်က ဖတ်လို့ မရအောင် ပြုလုပ်ချင်သည့် အခါမှာ Encryption ကို အသုံးပြုပါတယ်။ ဥပမာ သော့အိမ် နဲ့ သော့ လိုပါပဲ။ သေတ္တာကို သော့ နဲ့ ခတ်လိုက်တယ်။ သေတ္တာထဲမှာ ဘာရှိလဲ သိဖို့ အတွက် သော့ နဲ့ ပြန်ဖွင့် မှ ရတယ်။ ပုံမှန် အားဖြင့် Encryption ကို AES-128 Method နဲ့ အသုံးပြုကြတာ များပါတယ်။ AES-128 နဲ့ AES-256 မှာ အဓိက key ကွာပါတယ်။ 128 မှာ key က 16 လုံး ရှိရပါမယ်။ Vector လည်း ၁၆ လုံး ရှိဖို့ လိုတယ်။ AES-256 မှာတော့ key က 32 လုံး ရှိရပါမယ်။ Vector က ၁၆ လုံး ရှိရပါမယ်။ 128 , 256 ဆိုတာကိုတော့ bit ပါ။ ဒါကြောင့် key size က 8 နဲ့စားပြီးတော့ ဘယ်လောက် byte လည်း ဆိုတာ တွက် လို့ ရပါတယ်။ AES မှာ CFB နဲ့ CBC Mode ဆိုတာ ထပ်ရှိပါသေးတယ်။ AES ကို ပြန်ဖြည်မယ်ဆိုရင် ဘာ Mode လဲ ? CFB လား CBC လား ။ key က 16 လုံးလား 32 လုံးလား။ Vector ကကော ဘာလဲ စတာတွေ သိဖို့ လိုပါတယ်။ Encryption Method တွေက အများကြီးရှိပါတယ်။

AES ကတော့ Key , Vector သိရင်တော့ encryption က ဖြည်လို့ ရပါတယ်။ တနည်းပြောရင် Dictionary Attack နဲ့ ဖြည်ရင်တော့ ဖြစ်နိုင်ချေရှိပါတယ်။

Encryption မှာ symmetric နှင့် asymmetric encryption ၂ မျိုး ရှိပါတယ်။

Symmetric

Symmetric ကတော့ encrypt လုပ်ထားသည့် key နှင့် information တွေ အတိုင်း decrypt ပြန်လုပ်ရတယ်။ သော့ အိမ် တစ်ခု နဲ့ သော့ တစ်ချောင်း နဲ့ ပိတ်ပြီး အဲဒီ သော့ နဲ့ ပဲ ပြန်ဖွင့် သလိုပေါ့။ Symmetric မှာ AES, DES, 3DES, RC4 စတာတွေ ပါဝင်ပါတယ်။

Asymmetric

Asymmetric ကတော့ အနည်းငယ် ကွဲပြားပါတယ်။ သူက key pair နဲ့ အလုပ်လုပ်ပါတယ်။ Key Pair ဆိုတာကတော့ private key တစ်ခု public key တစ်ခု ပါသည့် key တစ်စုံပါ။

ဘာနဲ့ တူသလဲ ဆိုတော့ မောင်မောင် နဲ့ အောင်အောင် စာ အလဲအလှယ် လုပ်ကြတယ်။ မောင်မောင် မှာ အောင်အောင် ပေးထားသည့် သော့ဂလောက် ရှိတယ်။ အောင်အောင်မှာ မောင်မောင် ပေးထားသည့် သော့ဂလောက် ရှိတယ်။ မောင်မောင်မှာပဲ သူ့ သော့ဂလောက်ကို ဖြည်ဖို့ သော့ ရှိတယ်။ အောင်အောင်လည်း ထို့အတူပဲ။

မောင်မောင် က စာ ကို သေတ္တာထဲထည့်။ အောင်အောင်ပေးထားသည့် သော့ဂလောက် နဲ့ ပိတ်။ ပြီးတော့ ကြားလူကနေ အောင်အောင် ဆီကို ပို့ ။

အဲဒီ သော့ ကို အောင်အောင် မှာပဲ သော့ ရှိသည့် အတွက် ဖွင့်လို့ရ လိမ့်မယ်။ ပို့လိုက်သည့် မောင်မောင် ကိုယ်တိုင် ပြန်ဖွင့် လို့ မရတော့ဘူး။ အောင်အောင် ဆီ ရောက်လာမှ သူ့မှာ ရှိသည့် သော့ နဲ့ ဖွင့်။ ပြီးရင် မောင်မောင် သော့ဂလောက် နဲ့ ပြန် ပိတ် ပြီး ကြားလူကနေ မောင်မောင် ဆီ ကို စာပြန်ပို့ ။ အဲဒါမှ မောင်မောင် တစ်ယောက်ပဲ သော့ ဂလောက် ကို ဖွင့် ပြီး စာပြန် ဖတ်လို့ ရပါလိမ့်မယ်။

Private/Public Key Pair ဆိုတာ အထက်ပါ အတိုင်းပါပဲ။ ကျွန်တော်တို့က တစ်ဖက် ကို ပို့ချင်ရင် သူ့ဘက်က public key နဲ့ encrypt လုပ်ပြီး ကျွန်တော် တို့ ဆီ ဘက်ကို စာရောက်လာရင် ကျွန်တော် တို့ private key နဲ့ ပြန် decrypt လုပ်ပါတယ်။

Symmetric ထက် ပို လုံခြုံပါတယ်။ private key ကို ရမှ decrypt လုပ်နိုင်မှာ ဖြစ်ပြီး public key ကို ရမှ encrypt လုပ်နိုင်ပါလိမ့်မယ်။

Asymmetric အတွက် အများအားဖြင့် RSA ကို အသုံးပြုကြပါတယ်။ Apple pay မှာ token ကို elliptic curve cryptography (ECC) အသုံးပြုထားတာကိုလည်း တွေ့နိုင်ပါတယ်။

Encoding

Encoding ကတော့ data format တစ်ခု ကနေ နောက် တစ်ခုကို ကူးပြောင်းတာပါ။ မြင်အောင် ပြောရ ရင် byte data ကို base64 ပြောင်းသလိုမျိုးပေါ့။ Encoding ကို ကျွန်တော်တို့တွေ data transfer အဆင်ပြေဖို့ အဓိက အသုံးပြုပါတယ်။ ဥပမာ image upload တင်မယ် ဆိုရင် image ကို base64 ပြောင်းပြီး server ပေါ်ကို API နဲ့ တင်လိုက်တယ်။ server မှာ ရလာသည့် base64 ကို image format ပြန်ပြောင်းပြီး သိမ်းပါတယ်။ ပုံမှန် bytes array ကို API မှာ transfer လုပ်ဖို့ နည်းနည်း ရှုပ်ထွေးပါလိမ့်မယ်။ Encoding နဲ့ အတူ Decoding ကို ပါနားလည် ဖို့ လိုပါတယ်။ Encode ဆိုတာကတော့ data တစ်ခု ကနေ နောက်တစ်ခု ပြောင်းလဲ လိုက်တာပါ။ Decode ကတော့ ပြောင်းလဲထားသည့် data ကို နဂို data ပြန်ရအောင် လုပ်သလိုမျိုးပေါ့။

တစ်ခါတစ်လေ image အသေးလေးတွေကို database ထဲမှာ သိမ်းချင်တယ်။ BLOB သိမ်းနိုင်သလို base64 ပြောင်းပြီး text အနေနဲ့လည်း သိမ်းနိုင်ပါတယ်။ နောက်ပြီးတော့ encrypt လုပ်သည့် အခါမှာ ထွက်လာသည့် bytes data အစား base64 enocoding လုပ်ပြီး data ကို တစ်နေရာကနေ တစ်နေရာ transfer လုပ်နိုင်အောင် အသုံးပြုကြပါတယ်။ decrypt မဖြည်ခင်မှာ base64 ကို deocde ပြန်လုပ်ဖို့ လိုပါတယ်။

$data = openssl_encrypt("a","AES-128-CBC","aes1279ksamja89c",OPENSSL_RAW_DATA,"89729acedfa4eafa");
echo base64_encode($data);

ဒီ code ကို ကြည့်လိုက်ရင် AES-128-CBC နဲ့ encrypt လုပ်ထားပြီးတော့ base64 encode ပြန်လုပ်ထားပါတယ်။ encrypt result က RAW data ဖြစ်နေသည့် အတွက်ကြောင့် ဘယ် language နဲ့ မဆို အဆင်ပြေအောင် base 64 ပြန်ပြောင်းထားပါတယ်။ PHP က ထွက်သည့် RAW format နဲ့ .NET က ထွက်သည့် bytes format တွေက မတူညီပါဘူး။ ဒါကြောင့် အများအားဖြင့် base64 encoding ကို အသုံးပြုကြပါတယ်။

Hashing

Encrypt/Decrypt, Encoding/Decoding နဲ့မတူတာကတော့ hashing က မူရင်း data ကို ပြန်မရနိုင်ပါဘူး။ Hashing ကို မူရင်း data မသိမ်းထားပဲ data တိုက်ဖို့ အတွက် အသုံးပြုကြပါတယ်။ ဥပမာ Passowrd တွေကို MD5 နဲ့ သိမ်းထားပြီး user က data ပြန်ထည့်သည့် အခါမှာတော့ user ထည့်လိုက်သည့် password ကို MD5 ပြောင်း။ ပြီးမှ database မှာ သိမ်းထားသည့် MD5 နဲ့ တူသလား စစ်။ Hashing က Data ကို Hash လုပ်သည့်အခါမှာ စာလုံးအရေအတွက် စာလုံး မပြောင်းလဲပါဘူး။ ဥပမာ md5("a") ဟာ အမြဲတန်း 0cc175b9c0f1b6a831c399e269772661 ပါပဲ။ ကျွန်တော်တို့တွေ a ကို database မှာ သိမ်းမည့် အစား 0cc175b9c0f1b6a831c399e269772661 ဆိုပြီး သိမ်းထားပါမယ်။ User က a ထည့်သည့်အခါမှသာ MD5 နဲ့ Hash လုပ်ပြီးတော့ user ထည့်တာ မှန်မမှန် ပြန်စစ်သည့် သဘောပါ။

md5("a") == "0cc175b9c0f1b6a831c399e269772661"
sha1("a") == "86f7e437faa5a7fce15d1ddcb9eaeaea377667b8"

MD5 hashing ထက် ကျွန်တော်တို့တွေ SHA1 , SHA256 စတာတွေကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။ Hashing မှာ key ပါထည့်သွင်းရသည့် HMAC hash နဲ့ Key မရှိသည့် MD5, SHA1, SHA256 လိုမျိုး alogrithm တွေ ရှိပါတယ်။

အများအားဖြင့် Request တစ်ခု ပို့လိုက်သည့် အခါမှာ data တွေ transfer လုပ်သည့် အခါမှာ ပို့လိုက်သည့် data က ကြားမှာ loss ဖြစ်သွားလား။ တစ်ယောက်ယောက်က ပြောင်းလိုက်သလား သိနိုင်ဖို့ Hashing ကို အသုံးပြုကြပါတယ်။ အသုံးများတာကတော့ HMAC နဲ့ secrect key ကို အသုံးပြုပြီး Hash လုပ်ပါတယ်။ အထူးသဖြင့် API call တွေမှာ Hashing ကို အသုံးပြုကြပါတယ်။ အဓိက ကတော့ data ကို safe ဖြစ်အောင် အတွက် အသုံးပြုကြပါတယ်။